Ένα μέλλον χωρίς καρκίνο του τραχήλου της μήτρας – Μην αμελείτε το εμβόλιο έναντι του ιού HPV
Χωρίς τον φόβο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας θα ζήσουν οι σημερινές έφηβες μετά τη μεγάλη νίκη της επιστήμης με την ανάπτυξη του εμβολίου έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων– του γνωστού ιού HPV – και τον εκμηδενισμό των πιθανοτήτων ανάπτυξης της ασθένειας η οποία ακόμα και σήμερα παρά τα ισχυρά προληπτικά και διαγνωστικά όπλα, είναι η τρίτη πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προσβάλλει το κατώτερο τμήμα της μήτρας και εάν οι γυναίκες ελέγχονται τακτικά και τα νεαρά κορίτσια εμβολιάζονται με το εμβόλιο έναντι του ιού HPV, τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα μέλλον χωρίς καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Επιπλέον, η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών που θα διαγνωστούν εγκαίρως, θα θεραπευθούν από την νόσο.
Ωστόσο, πολλοί γονείς φοβούμενοι την επιδημία του κορωνοϊού έχουν καθυστερήσει τον έγκαιρο εμβολιασμό των κοριτσιών τους ή έχουν χάσει κάποιες από τις 3 δόσεις που απαιτούνται για την επίτευξη της ανοσίας. Δεν υπάρχει όμως κανένας λόγος καθυστέρησης διενέργειας του εμβολιασμού έναντι του ιού HPV, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, καθώς στα ιατρεία των γυναικολόγων ή των παιδιάτρων τηρούνται με απόλυτη ασφάλεια τα προστατευτικά μέτρα.
Αιτίες ανάπτυξης καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προσβάλλει συχνότερα γυναίκες άνω των 30 ετών και στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οφείλεται σε χρόνια ενεργή λοίμωξη από τους επιθετικούς τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, τον γνωστό HPV (Human Papilloma Virus).
Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι αν και ο ιός HPV είναι η συχνότερη σεξουαλικώς μεταδιδόμενη νόσος καθώς εντοπίζεται στις περισσότερες σεξουαλικά ενεργές γυναίκες, λίγες είναι εκείνες που έχουν προσβληθεί από τους καρκινογόνους επιθετικούς τύπους του ιού και ακόμα λιγότερες – συγκριτικά πάντα με την μεγάλη συχνότητα του ιού στον γυναικείο πληθυσμό – θα εμφανίσουν τελικά καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Παράγοντες κινδύνου
Με δεδομένο ότι ο ιός HPV είναι η σχεδόν αποκλειστική αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, οι παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με τον συγκεκριμένο ιό, δηλαδή έναρξη των ερωτικών επαφών σε μικρή ηλικία, υψηλός αριθμός ερωτικών συντρόφων, κάπνισμα και κάθε αιτία που αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως χρόνιες ασθένειες, λήψη κορτιζόνης για μεγάλα χρονικά διαστήματα, κ.α.
Πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μία από τις λίγες προς το παρόν μορφές καρκίνου που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί σε ποσοστό ακόμα και 100% αν εντοπιστεί εγκαίρως.
Η πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό έναντι των επιθετικών τύπων του ιού HPV.
Διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Το τεστ ΠΑΠ που αναπτύχθηκε από τον Δρ. Γεώργιο Παπανικολάου πριν από 70 χρόνια, έχει εξελιχθεί και πλέον εφαρμόζεται το ThinPrep ως η βασική εξέταση που πρέπει να κάνουν όλες οι γυναίκες μία φορά το χρόνο. Με το τεστ ΠΑΠ – ThinPrep ανιχνεύονται άτυπα κύτταρα στον τράχηλο της μήτρας και εντοπίζονται βλάβες ή προκαρκινικές αλλοιώσεις.
Ευρέως διαδεδομένα είναι σήμερα τα HPV τεστ: το HPV DNA Τεστ που μπορεί να γίνεται κάθε 5 χρόνια και το HPV mRNA Τεστ. Και τα δύο πραγματοποιούνται με την ίδια μέθοδο του ThinPrep.
Το HPV DNA Τεστ ανιχνεύει την παρουσία του ιού στα κύτταρα του τραχήλου όταν ο ιός είναι ανενεργός άρα ακίνδυνος. Το HPV mRNA Τεστ, είναι το τεστ τελευταίας γενιάς και ανιχνεύει αν ο ιός έχει ενεργοποιηθεί και βρίσκεται σε επιθετική κατάσταση, άρα σε διαδικασία καρκινογένεσης.
Σε περίπτωση που οι διαγνωστικές εξετάσεις χαρακτηριστούν ως παθολογικές, τότε η γυναίκα θα πρέπει να υποβληθεί σε κολποσκόπηση και ιστολογική εξέταση για περαιτέρω διερεύνηση.
Συμπτώματα καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Η λοίμωξη από τον ιό HPV δεν εμφανίζει συμπτώματα όταν υπάρχει προσβολή του τραχήλου της μήτρας και γι’ αυτό το λόγο οι γυναίκες δεν πρέπει να επαναπαύονται και να αμελούν τον τακτικό γυναικολογικό έλεγχο.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αναπτύσσεται αργά και ως εκ τούτου μπορεί να εντοπιστεί ακόμα και από το προκαρκινικό στάδιο, αρκεί να γίνεται ο ετήσιος τακτικός έλεγχος με τεστ ΠΑΠ – ThinPrep.
Στα πολύ αρχικά στάδια συνήθως δεν εμφανίζονται συμπτώματα. Σε πιο προχωρημένο στάδιο μπορεί να εμφανιστεί έντονη κολπική αιμορραγία κατά την περίοδο ή μεταξύ των περιόδων, στην εμμηνόπαυση ή μετά τη σεξουαλική επαφή και αυξημένες εκκρίσεις. Επειδή τα συμπτώματα αυτά δεν συνδέονται μόνο με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, είναι αναγκαίος ο γυναικολογικός έλεγχος.
Θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Η μορφή και η έκταση της θεραπείας είναι ανάλογη με το στάδιο του καρκίνου. Στα πρώτα στάδια, η χειρουργική θεραπεία είναι αρκετή για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Σε περιπτώσεις προχωρημένων σταδίων η χειρουργική θεραπεία συνδυάζεται με χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.
Η επιλογή θα πρέπει να συζητείται σε βάθος με τον γιατρό για κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Τι είναι το εμβόλιο HPV και πως προστατεύει;
Ο πιο ασφαλής τρόπος πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας από συγκεκριμένους ογκογόνους τύπους του ιού HPV, είναι το εμβόλιο έναντι του ιού HPV. Το εννιαδύναμο εμβόλιο καλύπτει τους ογκογόνους υπότυπους του ιού HPV 16,18,31,33,45,52,58 αλλά και τoυς μη ογκογόνους υπότυπους 6 και 11.
Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται στην προεφηβική και εφηβική ηλικία, πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, όπου ο οργανισμός δεν έχει εκτεθεί στον HPV. Ο εμβολιασμός με το εμβόλιο έναντι του HPV μπορεί να γίνει και στην ενήλικη ζωή ενός ατόμου, ακόμα και αν έχει εκτεθεί στον ιό HPV με εξίσου καλά αποτελέσματα.
Με βάση το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της Ελλάδας, το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν σε κορίτσια ηλικίας 11 έως 18 ετών, καθώς και σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου (ανοσοκαταστολή, μόλυνση από τον ιό HIV, κ.λπ.) έως 26 ετών, στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, όπως και σε άνδρες ηλικίας έως 26 ετών που έχουν ερωτικές σχέσεις με άλλους άνδρες.
Στην Ελλάδα έχουν χορηγηθεί περισσότερα από 1.500.000 εμβόλια τα τελευταία 15 χρόνια. Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι τεκμηριωμένη με πολλές ερευνητικές μελέτες και οι έλεγχοι από τις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες είναι συνεχείς.
Οι μοναδικές παρενέργειες που έχουν παρατηρηθεί είναι ήπιες τοπικές αντιδράσεις, όπως κοκκινίλα ή πρήξιμο στο σημείο της ένεσης και πιθανόν ζαλάδα, χαμηλός πυρετός ή πονοκέφαλος.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε στο τέλος του 2020 την νέα στρατηγική του για την πλήρη εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μέσω του εμβολιασμού έναντι του ιού HPV, έτσι ώστε σταδιακά να εξαφανισθεί αυτή η μορφή καρκίνου και να σωθούν τουλάχιστον 5 εκατομμύρια ζωές ως το 2050.
Και πραγματικά οι επιστήμονες έχουν στα χέρια τους ένα “εργαλείο” που μπορεί να νικήσει μία συχνή μορφή καρκίνου, αρκεί οι γυναίκες να αντιληφθούν την σημασία του εμβολιασμού έναντι του ιού HPV και της έγκαιρης διάγνωσης με τον τακτικό γυναικολογικό έλεγχο.