Κάπνισμα στην εγκυμοσύνη
Φανταστείτε τον εαυτό σας σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον… σε ένα όμορφο πάρκο, ας πούμε, μια μέρα με λαμπρή λιακάδα. Κάθεστε στο παγκάκι και δίπλα σας έχετε το καροτσάκι με το γλυκύτατο μωρό σας που σας χαμογελά. Και ενώ όλα είναι τόσο ήρεμα, ένας άγνωστος πλησιάζει το καρότσι, τραβάει μια γερή ρουφηξιά από το τσιγάρο που κρατάει στο χέρι του, σκύβει και το φυσάει με δύναμη στο πρόσωπο του μωρού σας. Σοκαριστικό ε;
Τώρα πολλαπλασιάστε το σοκ αυτό επί δέκα. Έχετε πλησιάσει αρκετά στο να οπτικοποιήσετε αυτό που συμβαίνει στο αγέννητο παιδί σας κάθε φορά που καπνίζετε ένα τσιγάρο ενώ κυοφορείτε.
Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να κόψεις το τσιγάρο ενώ είσαι έγκυος. Δεν υπάρχουν ημίμετρα και διαπραγματεύσεις. “Θα καπνίζω ένα”. “Διάβασα ότι μέχρι πέντε την ημέρα, δεν βλάπτουν το μωρό”. “Το άγχος μου όταν δεν καπνίζω κάνει περισσότερο κακό από το τσιγάρο”. Η λίστα με τις δικαιολογίες μπορεί να μεγαλώσει κατά το δοκούν.
Η αλήθεια όμως είναι ότι κανένας γυναικολόγος που σέβεται το λειτούργημα του δεν πρόκειται να σας πει ότι «λίγο κάπνισμα» -κατά το ολίγον έγκυος;- δεν βλάπτει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Και η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να γίνει μόνο με αποφασιστικότητα αφού άλλωστε το κίνητρο είναι ίσως το πιο ισχυρό που θα μπορούσατε να έχετε.
Τα γεγονότα
Ο καπνός από το τσιγάρο περιέχει περίπου 4.000 χημικές ενώσεις. Ανάμεσα σε αυτές, βρίσκεται το μονοξείδιο του άνθρακα και η νικοτίνη. Και οι δύο ουσίες, μεταξύ άλλων βλαπτικών επιδράσεων, δυσκολεύουν την μεταφορά οξυγόνου στον πλακούντα, με αποτέλεσμα το έμβρυο να έχει μειωμένη παροχή οξυγόνου. Το αγέννητο μωρό γίνεται νωθρό, δεν κινείται όσο πρέπει, με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του μυϊκού, νευρικού και αναπνευστικού του συστήματος. Οι στατιστικές έχουν αποδείξει ότι το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνδέεται με τη γέννηση λιποβαρών νεογνών και με επιβράδυνση της ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου. Για την ακρίβεια, η καπνίστρια εγκυμονούσα έχει τριπλάσιο κίνδυνο να γεννήσει ένα μωρό με βάρος μικρότερο των 2,5 κιλών. Και όχι, η γνωστή της γνωστής που κάπνιζε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και γέννησε μια χαρά μωρό, δεν είναι ο κανόνας, είναι απλά η πολύ τυχερή εξαίρεση! Επίσης τα παιδιά των οποίων οι μητέρες κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι περισσότερο επιρρεπή σε άσθμα και λοιμώξεις του αναπνευστικού, ενώ παρουσιάζουν συχνότερα συγγενείς καρδιοπάθειες. Το κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να έχει και εφ’ όρου ζωής συνέπειες για το παιδί καθώς τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι πολύ συχνά τα παιδιά αυτά έχουν χαμηλότερο IQ και μεγαλώνοντας εμφανίζουν μαθησιακά προβλήματα.
Εξίσου αυξημένος είναι και ο κίνδυνος πρόωρου τοκετού. Μια από τις πιο ανατριχιαστικές παραμέτρους όμως σε σχέση με τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην εγκυμοσύνη είναι η σύνδεση του με το Σύνδρομο του Αιφνίδιου Θανάτου, δηλαδή του χωρίς παθολογική αιτία θανάτου του μωρού κατά τη διάρκεια του ύπνου που μπορεί να συμβεί στο πρώτο τρίμηνο της ζωής του.
“Ναι, αλλά…”
Είναι πραγματικά παράδοξο το πώς οι παραπάνω επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες, πολλές φορές δεν γίνονται κατανοητές από τις υποψήφιες μητέρες. Όλοι οι γυναικολόγοι έχουν βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να προσπαθούν να πείσουν τη γυναίκα απέναντι τους ότι δεν υπάρχει άλλη ασφαλής επιλογή για το μωρό τους παρά μόνο η διακοπή του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Ως επιχειρηματολογία της καπνίστριας-υποψήφιας μητέρας, χρησιμοποιείται συχνά μια προηγούμενη εγκυμοσύνη στην οποία αν και κάπνιζε τελικά δεν αντιμετώπισε συνέπειες. Ωστόσο, προβλήματα όπως το άσθμα δεν είναι απαραίτητο ότι θα εμφανιστούν στα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. Η κάθε εγκυμοσύνη είναι διαφορετική και πολυπαραγοντική. Μια εγκυμονούσα που στάθηκε τυχερή την προηγούμενη φορά, δεν πρέπει να θεωρεί ότι θα είναι αυτονόητα τυχερή και την επόμενη.
Ένα ακόμα “επιχείρημα” που χρησιμοποιούν οι μέλλουσες μητέρες, είναι αυτό της ψυχολογικής τους επιβάρυνσης λόγω της διακοπής του καπνίσματος. “Αν εγώ αγχωθώ, τότε θα αγχωθεί και το μωρό…” λένε συχνά. Είναι προφανές ωστόσο, ότι οι αποδεδειγμένες βλάβες που προκαλεί ο καπνός του τσιγάρου στο έμβρυο δεν μπορεί να μπουν σε ζυγαριά με το πιθανό στρες που έστω να δεχθούμε ότι θα προέλθει από την πίεση της μητέρας να διακόψει το κάπνισμα. Είναι ένα επιχείρημα έωλο και παιδιάστικο.
“Μόνο ένα…”
Ας είμαστε ειλικρινείς. Αν μια καπνίστρια μπορεί να πείσει τον εαυτό της να καπνίζει μόνο ένα τσιγάρο την ημέρα, τότε μπορεί να μην καπνίσει και κανένα. Το “μόνο ένα” σημαίνει ίσως και δύο, μπορεί και τρία κάποια μέρα που θα είμαι αγχωμένη, το πολύ τέσσερα, εντάξει πέντε γιατί έχω ακούσει ότι μέχρι τόσο δεν πειράζει… κλπ, κλπ, κλπ…
Όμως η αλήθεια είναι ότι ακόμα και ελάχιστος αριθμός τσιγάρων μπορούν να βλάψουν το έμβρυο.
Ποτέ δεν είναι αργά
Ακόμα και αν δεν καταφέρετε να διακόψετε το κάπνισμα στην αρχή της εγκυμοσύνης, ποτέ δεν είναι αργά. Μελέτες έχουν δείξει ότι αν το κάπνισμα διακοπεί εντός του πρώτου τριμήνου κύησης, μειώνονται δραστικά οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών που σχετίζονται με το τσιγάρο. Μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από τον οικογενειακό σας περίγυρο και από τον γιατρό σας. Ξεκινήστε την προσπάθεια και συνεχίστε ακόμα και αν κάποια στιγμή υποκύψετε και ανάψετε τσιγάρο. Η υποτροπή είναι μέσα στο πρόγραμμα. Αλλάξτε τη ρουτίνα σας ώστε να διευκολύνετε την προσπάθεια σας. Αποφύγετε χώρους καπνιστών και μην επιτρέπετε να καπνίζουν στον χώρο που βρίσκεστε εσείς –το παθητικό κάπνισμα έχει επίσης συνέπειες στο έμβρυο. Μην κρύβεστε για να καπνίσετε, θυμηθείτε ότι αυτό γίνεται για την υγεία του παιδιού σας, όχι για να μην σας κατακρίνει ο οικογενειακός και φιλικός περίγυρος. Είναι μια προσπάθεια που αξίζει να κάνετε. Είναι το πρώτο δώρο αγάπης στο παιδί σας. Μπορείτε να τα καταφέρετε.