Το σώμα κάθε γυναίκας καθώς προσαρμόζεται στην εγκυμοσύνη μπορεί να δίνει σήμα για αύξηση της κατανάλωσης τροφών, με αποτέλεσμα κάποιες φορές αυτή η αυξημένη αίσθηση να οδηγεί σε υπερκατανάλωση. Όμως τώρα περισσότερο από ποτέ, η υγιεινή διατροφή είναι απαραίτητη, αφού από το είδος των τροφών που καταναλώνονται τρέφεται και το έμβρυο. Κανένας, μα απολύτως κανένας, γυναικολόγος δεν θέλει μια υπέρβαρη επίτοκο! Μια γυναίκα που πλησιάζει προς τον τοκετό και είναι “φορτωμένη” με πολλά κιλά, αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη κύησης, υπέρταση και προεκλαμψία, με πιθανότητα το νεογνό να είναι και αυτό πιο μεγαλόσωμο και βαρύ από το μέσο όρο.
Η διατροφή της εγκύου έχει καθοριστική σημασία για την υγεία του παιδιού αλλά και της ίδιας καθώς οι διατροφικές ελλείψεις κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν να προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στην πορεία ανάπτυξης του εμβρύου όσο και στην ίδια την μητέρα. Οι διατροφικές απαιτήσεις και οι ανάγκες του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά αυξάνονται αφού για την ανάπτυξη μιας νέας ζωής είναι απαραίτητα όλα τα θρεπτικά συστατικά και μάλιστα πολλά από αυτά σε μεγαλύτερες ποσότητες από ότι πριν την περίοδο της εγκυμοσύνης.
Ωστόσο η ιδέα ότι η έγκυος γυναίκα τρώει για δύο έχει αποδειχθεί ψευδής τουλάχιστον όσον αναφορά την ποσότητα γιατί η ποιότητα της διατροφής αξίζει ιδιαίτερης προσοχής. Οι σύγχρονες συστάσεις για το πόσα κιλά μπορεί να πάρει μια γυναίκα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης βασίζονται κατά μεγάλο ποσοστό στο βάρος που είχε πριν μείνει έγκυος για αυτό είναι σημαντικό να υιοθετήσει υγιεινές διαιτητικές συνήθειες πριν την σύλληψη έτσι ώστε να αποκτήσεις ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος και να είναι σε καλή διατροφική κατάσταση ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις αυξημένες διατροφικές ανάγκες που απαιτεί η εγκυμοσύνη, ο ρυθμός αύξησης βάρους της εγκύου πρέπει να παρακολουθείται προσεχτικά σε όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης και να δίνονται οι απαραίτητες συμβουλές σε περίπτωση που δεν είναι ο κατάλληλος.
Οι διατροφικές συνήθειες για υγιείς εγκύους περιλαμβάνουν τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων έτσι ώστε να λαμβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες θρεπτικών συστατικών βιταμινών μετάλλων και ιχνοστοιχείων καθώς και την απαιτούμενη ενέργεια, όλα αυτά καλύπτονται από ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο προσαρμοσμένο στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της κάθε εγκύου το οποίο αποτελεί μέριμνα διαιτολόγου. Η μητρική διατροφή είναι συνήθως ελλιπής σε σίδηρο, ψευδάργυρο, φυλλικό οξύ και ασβέστιο συγκεκριμένα:
Σίδηρος
Η έγκυος χρειάζεται σίδηρο για να ανταπεξέλθει στην αύξηση του όγκου του αίματος καθώς και για να καλύψει τις ανάγκες του εμβρύου και του πλακούντα. Κατά την εγκυμοσύνη το σώμα της γυναίκας προσαρμόζεται για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες απαιτήσεις σιδήρου με πολλούς τρόπους ένας από αυτούς είναι η αύξηση της απορρόφησης του από 10% σε 30% παρόλο όμως αυτές τις προσαρμογές η έγκυος χρειάζεται 30mg σιδήρου την ημέρα για να διατηρήσει τα αποθέματα της έτσι πέρα από ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο η ανάγκη συμπληρώματος σιδήρου είναι απαραίτητη.
Καλές πηγές σιδήρου αποτελούν το κόκκινο κρέας, το συκώτι, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα όσπρια και όλα τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά π.χ. σπανάκι, όμως το ποσοστό απορρόφησης σιδήρου από τα λαχανικά είναι μικρότερο συγκρινόμενο με αυτό του κρέατος. Σημαντικό είναι ότι η απορρόφηση σιδήρου από τον οργανισμό είναι μεγαλύτερη αν παράλληλα καταναλώνονται τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη C π.χ. εσπεριδοειδή.
Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος συμμετέχει στην δομή πολλών ενζύμων που λαμβάνουν μέρος στον μεταβολισμό ενέργειας, στην σύνθεση του DNA και πρωτεϊνών και σε διάφορες άλλες λειτουργίες του οργανισμού. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης η προσλαμβανόμενη ποσότητα ψευδαργύρου αξίζει ιδιαίτερης προσοχής γιατί η απορρόφηση του επηρεάζεται από την υπερβολική πρόσληψη σιδήρου.
Όλες οι δίαιτες σε γενικές γραμμές που είναι πλούσιες σε πρωτεΐνη παρέχουν επαρκείς ποσότητες ψευδαργύρου, ιδιαίτερα καλές πηγές αποτελούν το κρέας τα οστρακόδερμα και μαλάκια, τα σύκα, τα μανιτάρια οι ξηροί καρποί και τα μη αποφλοιωμένα δημητριακά. Η βιοδιαθεσιμότητα του ψευδαργύρου είναι μεγαλύτερη στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, οι φυτόλες και τα οξαλικά οξέα που περιέχονται στα λαχανικά εμποδίζουν την απορρόφηση του, επομένως οι χορτοφαγικές δίαιτες είναι φτωχές σε ψευδάργυρο.
Φυλλικό οξύ
Το φυλλικό οξύ συμμετέχει στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, στην σύνθεση αμινοξέων και πρωτεϊνών καθώς και στην λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Κατά την εγκυμοσύνη οι ανάγκες του οργανισμού σε φυλλικό οξύ αυξάνονται γι’αυτό πολύ συχνά εμφανίζεται έλλειψη του, τροφές πλούσιες σε φυλλικό οξύ αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα εσπεριδοειδή και τα όσπρια η βιταμίνη αυτή όμως αλλοιώνεται κατά την επίδραση του φωτός την αποθήκευση και το μαγείρεμα.
Ασβέστιο
Μια από τις κυριότερες λειτουργίες του ασβεστίου είναι η δόμηση των οστών και δοντιών συμμετέχει όμως και σε άλλες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού όπως στην πήξη του αίματος στην μετάδοση των νευρικών ώσεων και σε πολλές ακόμα. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνονται οι απαιτήσεις του οργανισμού σε ασβέστιο αλλά αυξάνεται παράλληλα και το ποσοστό απορρόφησης του από τον οργανισμό.
Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο είναι όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα οι ζωμοί από κοκάλα ζώων τα ψάρια που καταναλώνονται με τα κόκαλα τα όσπρια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Η βιοδιαθεσιμότητα του ασβεστίου ποικίλει ανάλογα με την σύσταση του τροφίμου είναι όμως υψηλή για όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα και για πολλά από τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ωστόσο οξαλικά οξέα και φυτόλες που βρίσκονται σε ορισμένα λαχανικά και όσπρια επηρεάζουν την απορρόφηση του. Επιπλέων οι πολύ υψηλές προσλήψεις πρωτεΐνης όπως επίσης και η αυξημένη κατανάλωση καφεΐνης έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της απέκκριση του από τα ούρα.